Vilhelm Hammershøi. Światło i cisza

Alicja Stasiak, 15 October 2021

Sztuczne, naturalne, bezpośrednie, mieszane, odbite – w malarstwie światło odgrywa jedną z najistotniejszych ról. Mistrzowsko operowali nim Caravaggio czy Rembrandt, ale luministyczne eksperymenty prowadził też jeden z najwybitniejszych XIX-wiecznych duńskich artystów – Vilhelm Hammershøi, który był w stanie nasycić światłem na pozór banalne przedmioty i puste przestrzenie. O niezwykłej twórczości Hammershøi’a opowie najnowsza wystawa w Muzeum Narodowym w Poznaniu zatytułowana „Vilhelm Hammershøi. Światło i cisza”. Otwarcie ekspozycji zaplanowano na 21 listopada.

Vilhelm Hammershøi, Pokój przy Strandgade, 1901 r., Statens Museum for Kunst

 

Urodzony w Kopenhadze w 1864 roku Vilhelm Hammershøi rozpoczął naukę rysunku mając zaledwie 8 lat. w latach 1879-1884 studiował w rodzinnym mieście na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych i jednocześnie uczył się w Kunstnernes Frie Studieskoler. Jego głośny debiut odbił się echem na oficjalnej wystawie akademii w Charlottenborgu. Artysta zaprezentował wówczas Portret młodej dziewczyny. Praca wyróżniała się na tle innych, ponieważ nie reprezentowała dotychczas znanego odbiorcom sztuki akademickiego, tradycyjnego malarstwa. Nieszablonowe dzieło artysty wzbudziło zainteresowanie krytyków, którzy docenili jego wyjątkowość. 

 

Vilhelm Hammershøi, od lewej: Figura kobieca widziana od tyłu, 1888 r., Statens Museum for Kunst;
Czytający młodzieniec w pomieszczeniu, 1898 r., Hirschsprung Collection

 

Większość prac Hammershøi stworzył w latach 1880-1905, zanim doświadczył krótkiej międzynarodowej popularności około 1910 roku. Zmarł wkrótce potem, w 1916 roku. Po dziesięcioleciach zapomnienia malarstwo Hammershøi’a znów zachwyca współczesną publiczność. Jego twórczość obejmująca enigmatyczne portrety, wyludnione pejzaże, miejskie scenerie oraz serię wyjątkowo niepokojących aktów przyciąga do muzeów w Kopenhadze, Paryżu i Nowym Jorku. Najbardziej zapadającymi w pamięć są obrazy przedstawiające tajemnicze wnętrza subtelnie oddane w odcieniach szarości i bieli, często z postacią odwróconej plecami do widza kobiety. Jak mawiał o twórczości Hammershøi’a historyk sztuki Julius Elias – reprezentuje „jakość nie z tego świata”.

 

Vilhelm Hammershøi, od lewej: Budynek Kompanii Azjatyckiej w Kopenhadze, 1902 r., Statens Museum for Kunst,
Wnętrze dziedzińca Strangade 30, 1899 r., Toledo Museum of Art

 

Tajemniczą atmosferę z obrazów Hammershøi’a niektórzy próbowali przełożyć na jego życie prywatne. Malarz w istocie był wycofany i cichy, jednak nic nie wskazuje na to, by spędzał życie w izolacji. Przebywał w wąskim kręgu rodziny i przyjaciół, z których wszyscy stale pojawiali się na jego obrazach. Malował także swoją żonę Idę – kobietę widoczną na niezliczonych dziełach, które przyniosły artyście sławę. Eksploracja samotności i izolacji w pracach Hammershøi’a jest symboliczna, przez co jego twórczość można poddawać różnorodnej interpretacji.

Bez wątpienia ten poetycki i enigmatyczny skrawek życia artysty odsłoni przed nami wystawa „Vilhelm Hammershøi. Światło i cisza”. Nie wiemy jak wy, ale załoga Art in House nie może się już doczekać wizyty w poznańskim Muzeum Narodowym!