Jacek Malczewski romantyczny
Dzieła Jacka Malczewskiego mamy okazję podziwiać w muzeach w całej Polsce, ale są obecne nie tylko w galeriach sztuki. Twarz mistrza stała się symbolem samym w sobie ze względu na uwielbienie tegoż autora do malowania swego wizerunku na niemalże każdym płótnie. Obecnie portret artysty jest wykorzystywany m.in. w spotach reklamowych, a nawet wita podróżnych w pociągach i zdobywa fanów gromadzących się na niezliczonych profilach w mediach społecznościowych. Możemy zatem śmiało przyznać, że Malczewski stał się twórcą ponadczasowym i z pewnością, gdyby żył posiadałby zawrotną ilość popularnych obecnie selfie. Przed miłośnikami najsłynniejszego przedstawiciela Młodej Polski nie lada wydarzenie. Muzeum Narodowe w Krakowie otworzy bowiem wystawę prezentującą ponad 150 prac Malczewskiego pochodzących ze zbiorów muzealnych oraz z prywatnych kolekcji. Ekspozycja „Jacek Malczewski romantyczny” będzie dostępna od 18 lutego do 31 lipca w Gmachu Głównym MNK.
Jacek Malczewski, od lewej: Wiosna, 1898 r., Nike Legionów, 1916 r., fot. Zbiory MNK
Bogaty dorobek artysty zawiera dzieła o tematyce oscylującej wokół rozmaitych problemów filozoficznych, plasuje się pomiędzy romantycznymi wizjami, rozważaniami dotyczącymi ludzkiej egzystencji, a sztuką antyku i młodopolską symboliką. Mówiono o Malczewskim, że jest „poetą malarstwa i malarzem poezji”, a dzieła artysty stanowią nieprzebrane źródło inspiracji, są świadectwem dużej wrażliwości, patriotyzmu, a także nieograniczonej fantazji.
Jacek Malczewski, Wytchnienie, 1899 r., fot. Zbiory MNK
Ciekawostką jest informacja, że Jacek Malczewski przez przyjaciół uszczypliwie zwany był Jackiem Symbolewskim. W nurcie symbolizmu zaczął tworzyć pod koniec XIX wieku. Wtedy też rozpoczął swoją karierę akademicką w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Artysta pozostawał jednak w dystansie do stylistycznych nowinek swojej epoki. Mistrzowsko operował perspektywą i barwą tworząc realistyczne przedstawienia o uniwersalnym przekazie, a jednocześnie osobistym charakterze. Pojawiające się u Malczewskiego biblijne archetypy, motywy antyczne, ludowo-baśniowe oraz personifikacje wolności, sztuki i ojczyzny na zawsze wzbogaciły repertuar tradycyjnych symboli.
Jacek Malczewski, od lewej: Autoportret w białym stroju, 1914 r., Autoportret, ok. 1910 r., fot. Zbiory MNK
Wiele spośród dzieł Jacka Malczewskiego w symboliczny sposób nawiązuje do dramatycznych losów uczestników kolejnych polskich walk o niepodległość ojczyzny. Inspiracją do poszczególnych prac bez wątpienia stał się utwór Juliusza Słowackiego „Anhelli”. Poemat kreuje świat pełen zjawisk nadprzyrodzonych. Tytułowy Anhelli, syn zesłańca, przemierza Syberię pod opieką Szamana – niczym bohater Boskiej Komedii Dantego. W utworze opisana jest także Ellenai, była zbrodniarka i jej duchowa przemiana u boku Anhellego. Kolejne wersje „Śmierci Ellenai” to wybitny pod względem artystycznym przykład podejmowania przez Malczewskiego motywu syberyjskiej katorgi.
Jacek Malczewski, Wnętrze z chimerą grającą na gitarze, 1908 r., fot. Zbiory MNK
Ekspozycja w MNK będzie się koncentrować na trzech wątkach wyrosłych z tradycji romantyzmu i tak powszechnych w twórczości Jacka Malczewskiego: mesjanizmie, folklorze i rozważaniom na temat natchnienia oraz powinności i wyjątkowości Artysty. Dodatkowo wzbogacona zostanie o zdjęcia archiwalne Malczewskiego i teksty literackie korespondujące z pracami artysty. Warto również wspomnieć, że rok 2022 został ogłoszony Rokiem Romantyzmu Polskiego.
Jacek Malczewski, Nieznana nuta, 1902 r., fot. Zbiory MNK
