Martwa natura z łamigłówką – kolekcja Ergo Hestii w Muzeum Narodowym

Aleksandra Koper, 29 czerwca 2021

To wydarzenie bez precedensu – w warszawskim Muzeum Narodowym po raz pierwszy możemy oglądać korporacyjną kolekcję dzieł sztuki, zgromadzoną przez firmę Ergo Hestia. Ekspozycja Różne spojrzenia będzie dostępna dla widzów do 25 lipca 2021 roku. Nie przegapcie tej okazji – zbiory obejmują prace malarskie znakomitych mistrzów holenderskich oraz flamandzkich XVI-XVIII wieku: Jana Breughela młodszego, Jana Porcellisa, Barenta Fabritiusa czy Gabriela Metsu.

Fot. Bartosz Bajerski / Muzeum Narodowe w Warszawie

Cyrulicy na jarmarkach, czyli codzienność w holenderskim miasteczku

Tytuł wystawy zwiastuje sposób jej aranżacji, prezentującej główne wątki tematyczne oraz formalne malarstwa Niderlandów i Flandrii: wśród nich proto-pejzaże z rozbudowanymi scenami z życia mieszkańców wsi i miasteczek, niekiedy z wyrazistym akcentem symbolicznym (np. z uciekającą z miasta świętą rodziną). Sceny jarmarków czy zabaw zimowych zachwycają widza mnogością szczegółów, jednocześnie wymagając od niego spostrzegawczości i koncentracji – warto zwrócić uwagę na uderzający realizm w odwzorowaniu sprzętów domowych czy najdrobniejszych detali stroju. Część „krajobrazową” wystawy wieńczą górskie pejzaże, zainspirowane malarstwem włoskim – znak usamodzielnienia się pejzażu jako osobnego gatunku sztuki.

Fot. Bartosz Bajerski / Muzeum Narodowe w Warszawie

Do kościoła z psem? Czemu nie!

Mistrzostwo warsztatowe artystów uwidacznia się w charakterystycznych dla tego okresu kerkinterieurs – kompozycjach ukazujących wnętrza kościołów kalwińskich. Warto przyjrzeć się im bliżej – uderzający będzie dla nas widok postaci oddającym się przeróżnym zajęciom, zupełnie niezwiązanym z modlitwą: jedzeniu, dyskutowaniu, spaniu czy zabawach… z psem. Protestancka przestrzeń w kościele nie była bowiem sferą wyłącznie sakralną, a również społeczną, pełniącą funkcję miejsca spotkań lokalnej społeczności. 

 

Zagadka w szklanym odbiciu

Oglądając wystawę, warto poświęcić nieco więcej czasu na sektor martwej natury. Wytrawny widz, poza oczywistą wartością estetyczną,  dostrzeże w niej bogactwo metafor związanych z przemijaniem, moralnością oraz seksualnością. Każdy element kompozycji jest alegorią, która, zestawiona z innym jej składnikiem, często nabiera zupełnie nowego znaczenia – odbijający się w szklanym wazonie widok z okna na wieżę kościelną, muszla pokryta kroplami wody oraz zegarek na stole stają się tak popularnym w nowożytności emblematem. Nie zagłębiając się w labirynty znaczeń, możemy spojrzeć na martwą naturę zupełnie powierzchownie, bowiem realizm, światłocień i doskonałe kolory dzieł z wystawy są wartością samą w sobie.

Fot. Bartosz Bajerski / Muzeum Narodowe w Warszawie

W stronę Italii

Kolejne sektory ekspozycji ukazują wpływ sztuki włoskiej na malarstwo holenderskie i flamandzkie, szczególnie w nurcie caravaggionizmu. Warto zwrócić uwagę na eksperymenty światło-cieniowe, którym poddawali swoje płótna artyści: wśród nich wyjątkowo „włosko” przedstawia się scena ze św. Antonim oraz św. Pawłem z Teb autorstwa Jodocusa van Hamme’a oraz portret Izmaela Barenta Fabritiusa. Krocząc dalej, czeka nas spotkanie z malarstwem alegorycznym – „Zwierciadłem wartości” – będącym umoralniającym traktatem malarskim, skupionym wokół kwestii miłości, wojny czy cnotliwego życia. Rozbudowane, wieloelementowe kompozycje nawiązywały również do historii Niderlandów i walki o wyzwolenie spod władzy hiszpańskich Habsburgów.

Fot. Bartosz Bajerski / Muzeum Narodowe w Warszawie

Spacer po wystawie wieńczą obrazy marynistyczne: sceny bitew morskich, walka z żywiołem, ukazanie potęgi holenderskiej floty handlowej czy melancholijne pejzaże, popis mistrzostwa warsztatowego. 

Wystawę Różne spojrzenia można oglądać w Muzeum Narodowym w Warszawie do 25 lipca 2021. Spójrzcie na sztukę dawną własnym okiem – choć wydaje się emblematyczna, spacer po jej ścieżkach znaczeniowych okazuje się niezwykle przyjemnym doświadczeniem.