Władysław Plewiński

Wojciech Plewiński, urodzony w Warszawie w 1928 roku, należy do najważniejszych przedstawicieli pokolenia polskich fotografów powojennych. Jest bliskim krewnym francuskich fotografów humanistycznych lat 50. XX wieku – Roberta Doisneau, Édouarda Boubata, chwilami Henri’ego Cartier-Bressona – obdarzonym wyjątkowo czujnym i czułym, niemal pozbawionym ironii spojrzeniem; choć jego język wizualny z czasem staje się nieco ostrzejszy.

Jest również jednym z najbardziej wszechstronnych fotografów polskich. Jego nazwisko było dotąd kojarzone przede wszystkim z publikowanymi na okładkach tygodnika „Przekrój” portretami młodych kobiet. Nieco mniej znana jest fotografia reportażowa Plewińskiego, jego zbierane latami cykle, a także znakomite zdjęcia dokumentujące spektakle teatralne. Prezentujemy je tutaj w szerokim wyborze.

W swoich zdjęciach reportażowych – powstałych podczas niemal całej kariery Plewińskiego, od 1957 do 2003 roku – fotograf opowiada zazwyczaj jakąś małą historię: na próżno tu szukać wielkich wydarzeń, politycznych masówek lat 50. czy 60., zdjęć ze zjazdów partyjnych czy ze strajków. Plewiński opowiada o człowieku i jego najbliższym sąsiedztwie. Fotografuje twarze, sylwetki, obejścia i mieszkania, dokumentuje własne miasto, Kraków i swoje życie prywatne. Po latach widoczne jest wyraźne przewartościowanie: na plan pierwszy wychodzą cykle zdjęć, które nie mogły się ukazać z rozmaitych względów, często cenzuralnych, pokazywały bowiem Polskę bez makijażu, ubabraną w błocie i wciąż w powojennej ruinie.

Dokumentacja polskiego życia teatralnego stanowi olbrzymi wycinek twórczości fotograficznej Wojciecha Plewińskiego. Od lat 50. ubiegłego wieku po początek wieku XXI udokumentował ponad 820 spektakli, głównie w teatrach krakowskich i warszawskich. Wśród nich znalazły się dokumentacje przedstawień całej czołówki polskich reżyserów, m.in. Jerzego Grzegorzewskiego, Krystiana Lupy, Andrzeja Wajdy, rozbuchane wizualnie dokumentacje spektakli Krystyny Skuszanki ze scenografią Józefa Szajny. Poczynając od 2017 roku, rozpoczynamy stopniową prezentację tego olbrzymiego, niezwykle ważnego dla polskiej kultury dzieła.

Na stronę internetową złożyło się kilka elementów: wirtualna wystawa, zawierająca 13 cykli na nowo opracowanych zdjęć w wyborze Wojciecha Nowickiego oraz dołączonych do nich komentarzy audio autora, a także teksty towarzyszące. Ponadto znalazły się tutaj dwa zapisy wideo. Są to wypowiedzi Wojciecha Plewińskiego dotyczące jego zdjęć reportażowych i pracy w teatrze; to znakomite świadectwo skromnej, rzemieślniczej pracy, opowiedziane z delikatną ironią. Strona zawiera także bardzo szerokie, zawierające o wiele więcej zdjęć niż wirtualna wystawa archiwum fotografii. Można je przeszukiwać, stosując słowa klucze, czy po prostu się w nim zagubić – do wyboru.