Szkic układu kostnego człowieka, 1920

"Szkic układu kostnego człowieka" to obraz o wymiarach 10. 8x17 cm z 1920 roku. Autorem pracy jest Józef Pieniążek.

Dzieło zostało wykonane w technice ołówek. Jest to narzędzie szeroko wykorzystywane w twórczości artystycznej do tworzenia szkiców przygotowawczych i samodzielnych dzieł. Jak wskazuje nazwa techniki, początkowo do produkcji ołówków wykorzystywano ołów; w czasach renesansu zastąpiono go grafitem otoczonym drewnianą obudową. Na rynku możemy spotkać ołówki o różnej grubości i twardości, informują nas o tym symbole literowe na obudowie. Ołówek pozwala nam na tworzenie precyzyjnych linii, które można uzupełnić o cieniowanie w celu nadania kompozycji waloru światłocieniowego. Technikę tą z pewnością wykorzystywano już w starożytności; najsłynniejszym artystą tworzącym rysunki przy pomocy ołówka był jednak przedstawiciel renesansu, Albrecht Dürer.

Praca wykonana jest w oparciu o papier. Papier to jeden z najpopularniejszych mediów wykorzystywanych w warsztacie artystycznym, pozwalający na uzyskanie zróżnicowanych efektów, w zależności od faktury i materiału. Papier o gramaturze 200 g/m2, przeznaczony do malowania na nim farbami akwarelowymi, temperami, gwaszem czy tuszem, powinien mieć zwartą strukturę, odporną na wykonywanie korekt. Istotna też jest jego chłonność, bowiem nie powinien on falować i marszczyć się pod wpływem mokrych farb. Artyści często wybierają papier bezkwasowy, który można przechowywać przez długie lata oraz który cechuje się odpornością na działanie promieni słonecznych. Innym rodzajem papieru jest papier o gramaturze 90 g/m2, przeznaczony do wykonywania szkiców kredkami, pastelami, ołówkiem, węglem, sangwiną czy sepią. Wyróżnia się ziarnistą fakturą, gwarantującą odpowiednią przyczepność pigmentów. Techniki artystyczne wykorzystujące papier jako medium są znane od antyku. W czasach średniowiecza, na szlachetnym, grubym papierze powstawały miniatury zawarte w księgach; tworzono na szkice przygotowawcze oraz pierwsze rysunki architektoniczne. Z czasów renesansu zachowały szkicowniki Leonarda da Vinci czy Michała Anioła, papier stanowił podstawowe narzędzie pomocnicze przy tworzeniu fresków. Ogromną popularność zyskał od XVI wieku, kiedy w powszechnym obiegu znalazły się grafiki. Obecnie prace na papierze są cenione przez kolekcjonerów, zaś w domach aukcyjnych rysunki i ryciny na papierze grupowane są w osobnych katalogach.

Dzieło posiada charakterystyczne cechy utworu dla styli figuratywne, realizm. Figuratywizm był dominującym typem kompozycji od starożytności aż do wieku dziewiętnastego, kiedy zaczęły pojawiać się nowe artystyczne tendencje zmierzające do coraz większej subiektywizacji wizji artystycznej na płótnie i w rzeźbie. Realizm wiernie przedstawiający rzeczywistość, stanowił oficjalne założenie Akademii Malarstwa i Rzeźby w całej Europie a rozwinięciem tego stylu stał się hiperrealizm, niezwykle szczegółowo odzwierciedlający rzeczywistość.

Przewodni temat pracy to człowiek, który jest bez wątpienia najpopularniejszym motywem w sztuce od prehistorii aż do dziś. Postać ludzka występowała w niezliczonych kontekstach artystycznych: jako święty, w kostiumie mitologicznym, w scenach rodzajowych, salonowych, alegorycznych oraz wielu innych. Człowiek zajął również ważne miejsce w sztuce abstrakcyjnej, jednak obiektem zainteresowania stało się jego wnętrze – świadomość oraz percepcja.

Autor obrazu wykorzystał przy tworzeniu pracy kolor szary. Szarość warto wprowadzić do wnętrza minimalistycznego, dzięki czemu zyska ono jeszcze więcej nienachalnej elegancji.

Nastroj pracy charakteryzuje niepokój. Niepokój można osiągnąć poprzez kompozycje o złowieszczym charakterze w zestawieniu z czerwienią, czernią i szarością.