Szklane eksploracje. Wywiad z Janem Siedleckim

Julia Maciejewska, 5 grudnia 2024

Szkło jako materiał znane jest ludzkości praktycznie od zawsze, ponieważ na terenach wulkanicznych występuje naturalnie. Pierwsze produkcje szkła zaczęły się prawdopodobnie w Mezopotamii. Wykonywano głównie przedmioty codziennego użytku, takie jak szyby okienne czy naczynia, ale ludzi zawsze ciągnęło w stronę artystycznych rozwiązań. Od XIII w. na włoskiej wyspie Murano, ale też w wielu innych ośrodkach, wytwarza się szkło barwione i ozdobne. Wielu artystów do dziś zajmuje się artystycznymi formami szklanymi, jednym z nich jest Jan Siedlecki, z którym rozmawia Julia Maciejewska.

Jan Siedlecki, Kompozycja Otwarta, 2024

J.M.: Proszę powiedzieć o swojej drodze twórczej. Czy jakieś konkretne wydarzenie lub osoba zainspirowała Pana do tworzenia w szkle, czy od zawsze chciał Pan tworzyć prace w tej technice?

J.S.: Od zawsze chciałem tworzyć, dlatego podjąłem się studiów na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych na kierunku Wzornictwo w katedrze prof. Zbigniewa Chudzikiewicza. Po ukończonej edukacji podjąłem pracę jako specjalista-projektant w Krośnieńskich Hutach Szkła Krosno, gdzie przez 35 lat projektowałem i wykonywałem przedmioty użytkowe ze szkła, unikatowe szklane kompozycje i rzeźby.

Jan Siedlecki, Kompozycja Spiralna, 1987

J.M.: Czy próbował Pan swoich sił w innych technikach?

J.S.: W zasadzie tak, równolegle do realizacji w szklanej masie rysuję i tworzę grafikę, w tym linoryt i serigrafię barwną, a także modelowanie, kolaż, rytowanie, grawerowanie i szlif.

Jan Siedlecki, Opal, 1977

J.M.: Co Pana najbardziej inspiruje do pracy twórczej?

J.S.: Moją największą inspiracją do tworzenia jest człowiek i jego emocje. Lubię obserwować grę barw świateł i cieni, kształtów oraz form i wykorzystywać ten efekt w moich pracach. Najwięcej inspiracji czerpię z podróży, kontaktu z przyrodą, podczas których rejestruję mnóstwo pomysłów na nowe działania artystyczne w szkle, dekory, reliefy, aż wreszcie rzeźby. Z wyjazdów zawsze przywożę mnóstwo szkiców, które stają się podstawą mojej pracy twórczej.

Jan Siedlecki, Space, 1995

J.M.: Proszę opowiedzieć o technice, w jakiej Pan tworzy. Ile czasu zajmuje Panu zrobienie jednej rzeźby? Czy przed jej wykonaniem, bazuje Pan na szkicach, modelach przestrzennych czy jakiejś formy wydruku?

J.S.: Zacznę od odpowiedzi na ostatnie pytanie: tak, za ostateczną formą rzeźby kryje się wiele etapów przygotowań. Wszystko zaczyna się od inspiracji, o których wspomniałem wcześniej. Później tworzę szkice poglądowe i gdy w końcu zdecyduję się na ostateczny projekt, przygotowuję narzędzia, formy do realizacji szklanych elementów i zaczynam tworzyć przestrzenny model pracy w gipsie. Cały proces jest długotrwały i niezwykle absorbujący, bowiem wykonanie jednej pracy zajmuje mi zwykle od 3 do 6 miesięcy.

Jan Siedlecki, Beskid, 1990

J.M.: Czy ma Pan gotowy pomysł i scenariusz, jak rzeźba ma wyglądać, czy w czasie procesu tworzenia zmienia Pan początkową koncepcję?

J.S.: Pomysł na daną rzeźbę pojawia się zawsze na długo przed początkiem tworzenia jej w masie szklanej. Tworzywo szklane dopóki nie zastygnie jest półpłynne, a więc zmienne. Ze względu na jego charakter korekty pierwotnego planu bywają konieczne w trakcie procesu twórczego. Tak więc efekt końcowy bywa kompromisem.

Jan Siedlecki, Ironia, 2023

J.M.: Czy wykonuje Pan seryjne prace, czy każda rzeźba jest unikatowa?

J.S.: Wszystkie moje rzeźby są unikatami. Każda praca formowana w szkle ma charakter indywidualny. Wykonuję także cykle prac. Jeden z nich zatytułowałem „Oczy Szkła”. Zawarte w nim rzeźby mają wspólne cechy, ale każda z nich jest wyjątkowa, nie ma dwóch takich samych.

Jan Siedlecki, Prządki, 1990

J.M.: Czy uważa Pan swój styl za ukształtowany? Czy zauważa Pan zmiany w swoich dziełach na przestrzeni lat?

J.S.: Wydaje mi się, że mój styl artystyczny ulega stopniowym zmianom. Mają na to wpływ na pewno nowe inspiracje, pomysły i nieustanna chęć próbowania czegoś nieznanego w szklanych technikach. Mój artystyczny rozwój trwa od lat 70. XX w., więc rzeczywiście przez te 50 lat zmieniały się metody i style w mojej twórczości. Pierwotnie moje prace cechowała prostota formy, wykonywałem rzeźby składające się z pojedynczych szklanych elementów. Później tworzyłem szkła barwne, następnie powlekane kolorem i zdobione rylcem. Kolejny etap to zdobienie strumieniem piasku, późniejsze moje rzeźby stały się wieloelementowe i przestrzenne. Obecnie realizuję kompozycje rzeźbiarskie w szkle z wielu łączonych elementów.

Jan Siedlecki, Niebieskie sfery, 2023

J.M.: Czemu zdecydował się Pan na tworzenie rzeźb abstrakcyjnych, a nie figuratywnych?

J.S.: W pewnym sensie zauważam pewną syntezę w mojej twórczości, bo początkowe okresy mojej działalności obfitują w rzeźby figuratywne. Dopiero po wielu latach pracy i zbierania doświadczenia byłem w stanie wykroczyć poza figuratywność, czego efektem są moje abstrakcyjne kompozycje przestrzenne w obecnej formie.